Đánh giá sinh trưởng và phát triển của một số dòng/giống hoa Hiên tại Gia Lâm, Hà Nội

Hoa Hiên (hay còn gọi bằng tên khác như Kim châm, Huyên thảo, Hoàng hoa) là cây một lá mầm, thân thảo, lưu niên chi Hemerocallis. Hoa Hiên có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và á nhiệt đới châu Á (chủ yếu từ các nước Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản. Hiện nay trên thế giới có khoảng 20 loài hoa Hiên được biết đến với màu hoa chủ yếu là vàng, đỏ nâu và cam. Hoa Hiên là một trong những loại cây trồng phổ biến trong trang trí cảnh quan ở nhiều nước trên thế giới. Bên cạnh trang trí, hoa Hiên còn được sử dụng làm rau, làm thuốc hoặc sử dụng chế biến phẩm màu.

Ở Việt Nam, hoa Hiên được trồng chủ yếu tại các tỉnh miền Bắc và Đà Lạt (Lâm Đồng). Với những ưu điểm vượt trội như cây dễ trồng, ít sâu bệnh, chịu hạn, có khả năng chống xói mòn và hạn chế cỏ dại nên hoa Hiên đã trở thành một trong những loại hoa có tiềm năng phát triển. Các giống hoa Hiên đang được trồng phổ biến ở Việt Nam đã được đánh giá và xác định bao gồm 2 loài là Hemorocallis fulva (L.) (hoa màu cam) và Hemorocallis lilioasphodelus L. (hoa màu vàng). Nhu cầu chơi hoa tăng nên một số giống hoa Hiên nước ngoài cũng được nhập và bán với giá từ 100.000 đồng đến 120.000 đồng/chậu hoặc rễ. Khác với các loại hoa Hiên phổ biến, các giống hoa Hiên nhập nội có sự đa dạng về màu sắc hoa và thời gian sinh trưởng nên được người tiêu dùng ưa chuộng. Công tác lai tạo giống hoa Hiên ở Việt Nam đã được thực hiện từ năm 2014 tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam nhưng đến nay các kết quả được công bố còn hạn chế. Nghiên cứu này được thực hiện bởi nhóm nghiên cứu thuộc Khoa Nông học, Viện sinh học nông nghiệp, Học viện Nông nghiệp Việt Nam nhằm lựa chọn vật liệu có các đặc điểm nổi trội về màu sắc, hình dạng và kích thước hoa phục vụ công tác phát triển giống hoa Hiên mới cho sản xuất hoa trang trí ở Việt Nam.

Có bốn dạng hoa Hiên trong đó dạng tròn phổ biến nhất với 12 dòng (193-3, 133-2, 183-3, 183-4, 133-3, 133-5, 133-8, 133-10, 133-12, 133 -13, K16 và 193-9), dạng tam giác có 5 dòng/giống (193-1, 133-7, 188-1, K15 và KC19), giống NB2 có dạng loa kèn và NN03 dạng uốn ngược. Màu hoa tập trung ở 3 nhóm là đỏ (9 dòng), cam (7 dòng/giống) và vàng (3 dòng/giống). Hầu hết hoa có màu cánh ngoài nhạt hơn so với cánh trong. Một số dòng/giống có mắt cùng màu hoặc khác màu cánh hoa (193-3, 133-2, 193-1, 183-4, 188-1, 133-12). Một số dòng/giống có viền khác màu của cánh hoa (193-3, 193-1 ,133-12). 13/19 dòng/giống nghiên cứu có viền cánh gợn sóng (133-2, 193-1…); 2/19 có viền cánh gấp nếp (133-3, 133-5); 4/19 có cánh phẳng (193-3, 183-4, NB2, NN03); 11/19 có sọc trắng từ đậm đến nhạt trên cánh. Ngoại trừ hai dòng 133-2 và 193-1 không có mùi hương, các dòng còn lại thơm nhẹ đến rất thơm. So với màu sắc của các giống hoa Hiên đã được công bố trước đây ở Việt Nam, các dòng/giống nghiên cứu có sự đa dạng hơn, đặc biệt xuất hiện một số màu mới ở các dòng lai 193-3, 183-4, 133-3 và K16.

Hình 1. Hình ảnh màu hoa của các dòng/giống hoa Hiên nghiên cứu

Dựa trên chu kì sinh trưởng, hoa Hiên được chia thành hai nhóm gồm cây thường xanh và cây ngủ nghỉ. Nhóm cây thường xanh có bộ lá xanh quanh năm do vậy trong thời kỳ cây không mang hoa vẫn có thể sử dụng các bộ phận như thân và lá trong trang trí cảnh quan. Nhóm cây ngủ nghỉ có bộ lá lụi hoàn toàn vào mùa đông và xuất hiện trở lại cuối mùa xuân. Kết quả nghiên cứu hình 2 cho thấy 18 dòng/giống hoa Hiên duy trì được bộ lá thường xanh trong quá trình sinh trưởng, phát triển và 01 dòng (193-9) lụi lá hoàn toàn vào mùa đông. Vì vậy cần có phương án thay thế dòng lai này nếu sử dụng trang trí cảnh quan trong mùa đông.

Hình 2. Thời gian qua các giai đoạn sinh trưởng, phát triển của các dòng/giống hoa Hiên

Qua nghiên cứu cho thấy tất cả các dòng/giống hoa Hiên đều có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt tại Hà Nội. Chiều cao cây từ 46cm (193-9) đến 116,3cm (133-13), chiều cao ngồng hoa từ 38,7cm (193-9) đến 110 cm (133-5), đường kính hoa từ 12,5cm (NB2) đến 18,5cm (133-13). Màu hoa thuộc 3 nhóm đỏ, vàng và cam với cách phối màu đa dạng trên cánh hoa. Độ bền một ngồng hoa từ 7 ngày (188-1) đến 21 ngày (133-3) và độ bền khóm hoa từ 12 ngày (NB2)  đến 31 ngày (133-3). Dựa trên các thông số về sinh trưởng và phát triển của cây hoa Hiên, 12 dòng/giống triển vọng đã được lựa chọn gồm 193-3, 183-4, 188-1, 133-3, 133-8, 133-10, 133-13, K15, K16, 133-12, NN03 và KC19.

Thông tin chi tiết truy cập tại:

https://tapchi.vnua.edu.vn/wp-content/uploads/2022/10/10.2.pdf

Đào Hương – NXB Học viện